Sinir Bilimi ve Özgür İrade

çeviri: Hülya Altınkaya
www.okyanusum.com

Biz insanlar özgür irade sahibi olmaktan gurur duyarız. Özgür irade, benim bunu satın alıp almama kararını verebiliyor olmam demek. Ancak bilimin özgür iradeyle bir sorunu var. Bilime göre, bir şey başka bir şeye sebep olmalı. Peki, eğer bedenimden ayrı bir gözün olduğunu düşünüyorsan olabilir.

Kararlarımın kaynağı ve zamanlamasını araştırmak için tasarlanmış bir deneye katılmak için Berlin’deyim.

Sonuçları hayatımı nasıl yaşadığım üzerine büyük etkileri olabileceği için oldukça endişeliyim. Kararlarımdan kimin sorumlu olduğu ortaya çıkacak. Bilinç ben mi yoksa kontrolüm dışında olan bilinçsiz bir gri madde kütlesi mi.

-Şimdi, bu beynimi mi görüntüleyecek?

Başka bir gün, başka bir tarayıcı. Deney çok basit. Rastgele karar verip hemen bu sol veya sağ tuşlardan birine basacağım ve bir tarayıcı beynimin karar verdiği anı ve bir bilgisayar fiziksel olarak tuşa bastığım anı kaydedecek.

-Peki, başlamak için hazırız.

-Tamam.

Deney çok uzun sürmedi ve dürüst olmak gerekirse çok heyecan verici değildi ama sonuçların biraz daha ilgi çekici olmasını umuyorum.

-Senin durumunda, kararını vermeden 6 saniye öncesine kadar hangi kararı vereceğini tahmin edebiliyoruz.

-6 saniye?!

-Kesinlikle, 6 saniye.

-Yani, bilinçli olarak sağ parmağımla basmaya karar verdiğimi ve bundan 6 saniye önce beynimin çoktan bu kararı verdiğini söylüyorsun?

-Aynen. Burada nasıl yaptığımız görebilirsin. Bu bölgede, sen kararını vermeden ortaya çıkan ve senin ne yönde karar vereceğini bildiren bir beyin aktivitesi var. Bu mavi bölgeler solu seçeceğinde daha aktifleşiyor ve sarı bölgeler ise sağı seçeceğinde daha aktifleşiyor.

-Bu biraz ürkütücü, sanki… bilinçli kararım asıl beyin aktiviteme göre ikincil bir şey.

-Kesinlikle, kesinlikle. Görünüşe göre, kararlarını şekillendiren yoğun bir bilinçaltı beyin aktivitesi var ve bilincin karar vermede çok sonraki bir aşamada devreye giriyor.

-6 saniye önce olan nöral aktivitenin esiri olduğumu düşünmek ürkütücü.

-Esir gibi demezdim çünkü esir olman, bilinçli aklın ve beyin aktiviten arasında bir ikilik olduğuna işaret eder. Oysa bilinçli aklın beyin aktivitende kodlanmış ve bilinçaltı beyin aktiviten de senin belli yönlerinin farkında, inançların ve isteklerinle uyum içinde. Yani, çoğunlukla seni istemediğin bir şeyi yapmaya zorlamaz.

-Peki, bunun etkilerinin, bilinci anlama ve içimdeki ‘ben’e dair yaptığımız bu araştırmada nasıl olduğunu düşünüyorsun?

http://www.okyanusum.com/belgesel/6saniyeonce.html